Slapen doet iedereen. Maar wat is slaap eigenlijk? Slaap is een dagelijks terugkerende toestand van lichamelijke rust. De spieren ontspannen zich en er is sprake van een laag bewustzijnsniveau. De hersenen blokkeren alle omgevingsprikkels zodat de buitenwereld tijdelijk nauwelijks invloed heeft.
Slaapfasen
Gedurende een nacht doorloop je ongeveer vijf slaapcycli. Eén slaapcyclus duurt gemiddeld 100 minuten en bestaat uit vier fasen, elk gekenmerkt door verschillende hersenactiviteit.
Fase 1
De eerste slaapfase, N1, is een korte periode van indoezelen. De wakkere staat gaat over in lichte slaap. De oogbewegingen vertragen en de hersenactiviteit verandert. Je wordt je geleidelijk minder bewust van de omgeving, maar wordt nog gemakkelijk wakker.
Fase 2
Hierna begint slaapfase N2. De slaap is nog licht, maar wakker worden gaat al iets moeilijker. De hersenactiviteit vertraagt, met af en toe wat kortdurende snellere activiteit.
Fase 3
Vervolgens begint slaapfase N3: de diepe slaap. In de diepe slaap zijn ademhaling, hartritme en hersenactiviteit op het laagste niveau. Wakker worden is moeilijk en je bent gedesoriënteerd wanneer dat toch gebeurt.
Fase 4
Na de diepe slaap bereik je via de lichtere slaapfasen de vierde fase: de droomslaap. De hersenactiviteit lijkt in deze fase het meest op dat van wakker zijn. Hartritme en ademhaling worden onregelmatiger en de bloeddruk stijgt.
De lichaamsspieren zijn daarentegen volledig ontspannen en zelfs verlamd. De droomslaap heet ook wel de Rapid Eye Movement slaap (REMslaap), omdat de ogen snel heen en weer bewegen. De andere slaapfasen heten gezamenlijk ook wel de non-REMslaap.
Wanneer de vier fasen zijn doorlopen, begint de slaapcyclus opnieuw.
In het kort
Slaapfasen tijdens de nacht worden gekenmerkt door verschillen in hersenactiviteit: hoe dieper de slaap, hoe trager de hersengolven. In de eerste uren van de nacht is er vooral diepe slaap (N3). Naarmate de nacht vordert, komt meer lichte slaap (N1 en N2) en REMslaap voor.
Kernslaap
Naarmate de nacht vordert, bevatten de slaapcycli steeds minder diepe slaap en steeds meer lichte en REMslaap. Onderzoekers denken dat de diepe slaap en de REMslaap de belangrijkste fasen zijn voor de kwaliteit van de nachtrust. Omdat vooral de hoeveelheid diepe slaap in de eerste drie slaapcycli groot is, en er dan ook een aanzienlijke hoeveelheid REMslaap optreedt, zijn vooral de eerste 4 à 5 uur slaap zo belangrijk. Het wordt daarom ook wel de kernslaap genoemd.
